2. Θεωρητικό σκέλος

2.1 Φιλοσοφία

2.1.1 Το πλαίσιο του HEALTHNIC

Στην παρούσα κοινωνική, οικονομική και πολιτική συγκυρία στην Ευρώπη, λαμβάνουν χώρα πολλές κοινωνικό-οικονομικές αλλαγές καθώς και αλλαγές σε επίπεδο κοινωνικής πρόνοιας, οι οποίες έχουν τη μέγιστη (αρνητική) επίπτωση στα πλέον ευάλωτα μέλη της κοινότητας – είτε πρόκειται για μακροχρόνια ανέργους, μετανάστες, αιτούντες άσυλο ή πρόσφυγες. Οι ομάδες αυτές συχνά βρίσκονται στην πλέον μειονεκτική θέση, υφίστανται την έλλειψη κινητικότητας, την ανεπαρκή στήριξη της κοινωνικής πρόνοιας και βιώνουν χαμηλά επίπεδα ευημερίας.[2]

Είναι επαρκώς τεκμηριωμένο ότι τα επίπεδα κακής υγείας είναι συχνά υψηλότερα σε φτωχές και μη προνομιούχες κοινότητες, οι οποίες επιπλέον υφίστανται την κοινωνική απομόνωση και τον αποκλεισμό. Συνεπώς, εάν δεν αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα, η ένταξη κινδυνεύει να παρεμποδιστεί.[3]

Το παρόν έργο κοιτάζει πέρα από κοινωνικές ετικέτες, με σεβασμό στις διαφορές και τις ομοιότητες μεταξύ των ανθρώπων, ή στις παραμέτρους που τους φέρνουν σε μειονεκτική θέση. Από την άλλη, αναγνωρίζει τις ανθρώπινες δεξιότητες, τις αντοχές τους και τις γνώσεις τους, με σκοπό να χτίσει καλύτερες σχέσεις και να οικοδομήσει πιο στέρεες κοινότητες. Το ζητούμενο είναι να περισυλλεγεί ό,τι καλύτερο φέρνουν στο τραπέζι οι ντόπιοι και οι νεοαφιχθέντες, χρησιμοποιώντας τα θρεπτικά υλικά και την κοινωνική διάδραση της μαγειρικής, το μοίρασμα και την καλή διατροφή, προκειμένου να δημιουργηθεί κάτι νέο που θα αποδειχθεί συλλογικά βοηθητικό για όλους μας στο μέλλον.

Ειδικότερα, αυτό θα επιτευχθεί μέσω των πρακτικών και εκπαιδευτικών κύκλων Εργαστηρίων HEALTHNIC όπου οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να:

• Μάθουν σχετικά με τη διατροφή, το υγιεινό φαγητό, την παρασκευή του φαγητού, το κόστος και τον τρόπο μαγειρέματος
• Αποκτήσουν βασικές δεξιότητες (γλωσσικές, ΤΠΕ, επικοινωνιακές)
• Δημιουργήσουν ψηφιακές ιστορίες
• Αυξήσουν την πολιτισμική τους αντίληψη και κατανόηση ώστε να προωθήσουν την ένταξη και την ενσωμάτωση.

[2]http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2016/573908/EPRS_BRI(2016)573908_EN.pdf
[3]http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Europe_2020_ indicators_- poverty_and_social_exclusion

2.1.2 Γιατί επιλέχθηκε η μέθοδος HEALTHNIC

Όλοι μας χρειαζόμαστε το φαγητό όχι μόνο για να διατηρηθούμε στη ζωή αλλά και για τη χαρά της ζωής. Μπορεί να αποτελεί πηγή ευχαρίστησης ή μνήμη από το παρελθόν μας και πολλές φορές συμβαίνει να είναι ένα άλμα στο άγνωστο, καθώς δοκιμάζουμε γεύσεις για πρώτη φορά. Συνιστά επίσης έναν τρόπο να μοιραζόμαστε εμπειρίες και δεξιότητες, να παρασκευάζουμε υγιεινά θρεπτικά γεύματα, να μαγειρεύουμε συλλογικά και να τρώμε παρέα.

Το μοίρασμα ενός γεύματος είναι μια πρακτική που συχνά θεωρείται δεδομένη, δεν είναι λίγες όμως οι φορές που οι άνθρωποι τη στερούνται από τη ζωή τους. Η προετοιμασία ενός μοναχικού γεύματος μπορεί να είναι μια άχαρη αγγαρεία και συνεπώς, από τη στιγμή που το προκείμενο έργο έχει ως αντικείμενο το καλό φαγητό, σκοπός του είναι εξίσου να φέρει ετερόκλητες ομάδες ανθρώπων κοντά, προκειμένου να διδαχτούν και να μοιραστούν γευστικές εμπειρίες. Ελπίζουμε ότι μέσα από το παρόν έργο οι συμμετέχοντες θα εμπνευστούν και θα συνεχίσουν να ετοιμάζουν, να μαγειρεύουν και να απολαμβάνουν το φαγητό και πέρα από την προκαθορισμένη χρονική διάρκεια του έργου.

Ο ανά χείρας Οδηγός συνιστά μια βιβλιογραφική πηγή με σκοπό να βοηθήσει την ανάπτυξη του εκάστοτε κύκλου εργαστηρίων και να προτείνει διαφορετικούς τρόπους οργάνωσης και διαχείρισης δραστηριοτήτων με πολύ-πολιτισμικές ομάδες, όπως:

• Να μαθαίνουν να παρασκευάζουν οικονομικά, νόστιμα και θρεπτικά γεύματα
• Να αντιλαμβάνονται καλύτερα και να κατανοούν τη χρήση των τοπικών και εποχιακών προϊόντων
• Να μοιράζονται την κουλτούρα του φαγητού και της θρεπτικής διατροφής
• Να μαθαίνουν να χρησιμοποιούν εναλλακτικά συστατικά
• Να δημιουργούν και να μοιράζονται ψηφιακές ιστορίες και γνώσεις

Τέλος, το φαγητό είναι το μέσο που μας κάνει όλους μας να νιώθουμε πιο χαρούμενοι, να ζούμε μαζί ως μία κοινότητα αλλά και το εργαλείο για την κοινωνική ένταξη.

Εξ αρχής, οι άνθρωποι που εμπλέκονται στο έργο θα προέρχονται από διαφορετικά μέρη του πλανήτη, περιβάλλοντα, κουλτούρες και θα έχουν διαφορετικές προσδοκίες. Το έργο θα παρέχει δραστηριότητες και μια δεξαμενή προτάσεων προκειμένου να τους φέρει όλους κοντά, επιτρέποντας στον καθένα να κατανοεί και να εκτιμά τον άλλο.

2.2 Εισαγωγή στις θεματικές του HEALTHNIC

2.2.1 Συμμετοχική εκμάθηση – «Μαθαίνω κάνοντας»

Ένας από τους τρόπους εκμάθησης που ενισχύουν περισσότερο την ενσωμάτωση είναι η από κοινού διεκπεραίωση πρακτικών εργασιών. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να λειτουργήσει σε ποικίλα περιβάλλοντα, επιτρέπει σε μεγάλο βαθμό τη διάδραση, μπορεί να υπερπηδήσει τους γλωσσικούς και πολιτισμικούς φραγμούς και είναι συνήθως εξαιρετικά ευχάριστη.

Συνήθως λειτουργεί καλύτερα σε ολιγομελή τμήματα, των 10-15 ατόμων, και σε σχετικά καλά ελεγχόμενους χώρους, όπως σε μια κουζίνα για πρακτική εξάσκηση ή σε μια κατάλληλα διαμορφωμένη αίθουσα διδασκαλίας.

Είναι πλήρως τεκμηριωμένο και κατανοητό πως κάθε άτομο έχει τον δικό του, διαφορετικό τρόπο εκμάθησης προκειμένου να κατανοεί, να επεξεργάζεται και να συγκρατεί πληροφορίες. Υιοθετώντας τη συμμετοχική μαθησιακή προσέγγιση, αισθάνεται κανείς ότι πρόκειται για τη μέθοδο που προάγει περισσότερο από κάθε άλλη την ένταξη και συνεπώς είναι η πλέον ενδεδειγμένη για να δουλέψει κανείς με άτομα από διαφορετικές κουλτούρες, με διαφορετικές γλωσσικές ικανότητες και προερχόμενα από διαφορετικά περιβάλλοντα. Εμπλέκοντας τους διδασκόμενους σε αυτή την προσέγγιση, τους δίνεται επίσης η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν προσωπικές τους εμπειρίες αλλά και να διδαχτούν μέσα από τους άλλους συμμετέχοντες και τον συντονιστή του εκάστοτε εργαστηρίου.

Ο συντονισμός συνεπάγεται τη διαχείριση της ομάδας και την «εποπτεία» – ο συντονιστής μπορεί είτε να ξεκινήσει μια διαδικασία, να κρατηθεί σε απόσταση και να αφήσει την ομάδα (τη διαδικασία) να κυλήσει σύμφωνα με τον ρυθμό της, είτε, αντιθέτως, να διαχειριστεί τη διαδικασία με τρόπο ώστε να «παραμείνει σε τροχιά» προς έναν προκαθορισμένο στόχο.

Η συμπεριφορά και οι σχέσεις του συντονιστή με την ομάδα μπορεί να παρουσιάζουν μια ευρεία γκάμα:

• Από ανοιχτής σκόπευσης έως στοχοπροσηλωμένες
• Από αυτοσχεδιαστικές έως προσχεδιασμένες
• Είτε, τέλος, να ενθαρρύνουν της αυτονομία της ομάδας συνδυάζοντας τον ρόλο του συντονιστή που διευκολύνει με παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας.

Ο συνδυασμός της ενθάρρυνσης της ομάδας με τυπικές μεθόδους διδασκαλίας βασίζεται στη δόκιμη πραγματικότητα ότι, σε διαφορετικούς βαθμούς, οι συντονιστές καταρτίζουν την ατζέντα, καθοδηγούν τις διαδικασίες, πλαισιώνουν την ανάλυση, και συνοψίζουν τα συμπεράσματα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η μέθοδος επιτυγχάνει τη δημιουργία δεσμών μεταξύ των διδασκομένων και έτσι δημιουργεί την απαραίτητη εμπιστοσύνη για τη συμμετοχή, το μοίρασμα των γνώσεων και την ενδυνάμωση της εκμάθησης.
Όπου η γλώσσα συνιστά εμπόδιο για την κατανόηση, είναι σημαντικό να εντάσσεται η γλωσσική διδασκαλία προσαρμοσμένη στο πλαίσιο των εργαστηρίων: κατάρτιση λεξιλογικών καταλόγων, εικονογραφημένων και γραπτών γλωσσαρίων, αμοιβαία υποστήριξη και/ή βοήθεια κάποιου διερμηνέα.
Ειδικότερα, γλωσσάρια θα καταρτίζονται στη διάρκεια των εργαστηρίων από κάθε συμμετέχοντα με την καθοδήγηση διδασκόντων και προσωπικού.
Στον οδηγό και την εργαλειοθήκη θα περιλαμβάνονται επίσης μέσα απλά στον σχεδιασμό ή τη μορφή προκειμένου να βοηθηθούν οι συμμετέχοντες με γλωσσικές δυσκολίες να κατανοήσουν την ουσία και τη σημασία πρακτικών εργασιών, όπως για παράδειγμα ένα πρότυπο ‘στόριμπορντ’ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκτέλεση μιας βασικής συνταγής χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα υλικά και μια απλή γραπτή περιγραφή των σταδίων της παρασκευής.
Οι κύκλοι των εργαστηρίων θα μετέρχονται μια γκάμα διδακτικών προσεγγίσεων και τρόπων, ωστόσο η επαναλαμβανόμενη ενεργός και έμπρακτη συμμετοχή είναι κομβική για την κατάρρευση φραγμών που εμποδίζουν την κοινωνική ένταξη και τον εμπλουτισμό των δεξιοτήτων.

2.2.2 Δραστηριότητες σύσφιξης της ομάδας

Η παρούσα εργασία αφενός παρουσιάζει την εμπειρία μας κατά τη διεξαγωγή ενός εργαστηρίου Healthnic και αφετέρου αποτελεί έναν Οδηγό που μεταφέρει την εμπειρία μας σε όσους θελήσουν να την αναπαραγάγουν, σεβόμενοι τις αρχές της συμμετοχικής διδασκαλίας και της παραγωγικής διαδικασίας. Τα εργαστήρια Healthnic εμπλέκουν ανθρώπους που έρχονται κοντά και εργάζονται συλλογικά σε ομάδες. Ανεξάρτητα από το εάν το μέλη αποκτούν νέες δεξιότητες ή μοιράζονται ατομικές γνώσεις, η δυναμική της ομάδας αναπτύσσεται φυσικά και με την πάροδο του χρόνου, εξαρτάται όμως από την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των συμμετεχόντων, τις γλωσσικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες, ανάλογα με την περίπτωση.

Ένα μεγάλο μέρος του κύκλου των εργασιών αφιερώνεται στη συζήτηση, την προετοιμασία, το μαγείρεμα και το μοίρασμα του φαγητού, γεγονός που προσφέρει σε κάθε συμμετέχοντα ίσες ευκαιρίες να μοιραστεί τις απόψεις του και να σκεφτεί από κοινού με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας και τους συντονιστές.

Ο ρόλος των συντονιστών που διευκολύνουν τη διεξαγωγή των εργαστηρίων είναι επομένως καθοριστικός για την καθοδήγηση της δυναμικής της ομάδας και το χτίσιμο της εμπιστοσύνης στη διάρκεια της διεξαγωγής του κύκλου εργαστηρίων.

Οι συντονιστές θα πρέπει επίσης να λάβουν υπόψη τους την ανάγκη να συνεργαστούν με συναδέλφους στον σχεδιασμό της στελέχωσης του έργου και την προώθηση έτσι ώστε, εξ αρχής, τα άτομα που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν να έχουν μια σαφή ιδέα για το τι περιλαμβάνουν τα εργαστήρια του έργου, πράγμα που μπορεί να επαναληφθεί κατά την εναρκτήρια συνάντηση του εκάστοτε εργαστηρίου.

Υπάρχουν λεπτομερή παραδείγματα και προτάσεις για δραστηριότητες σε ολόκληρο τον Οδηγό. Ακολουθεί ένα παράδειγμα:

Το ψήσιμο του ψωμιού μπορεί να αποτελέσει μια εξαιρετική αφετηρία για συλλογικές δραστηριότητες (εάν δεν υπάρχει πρόσβαση σε φούρνο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας αρτοπαρασκευαστής).

• Οι συμμετέχοντες συζητάνε για είδη ψωμιού από τη χώρα/τον τόπο καταγωγής τους
• Οι συμμετέχοντες μαθαίνουν το σχετικό λεξιλόγιο προκειμένου να καταλαβαίνουν τα υλικά, τις μεθόδους προετοιμασίας και τα σχετικά με το ψήσιμο/την παρασκευή του ψωμιού
• Οι συμμετέχοντες συζητούν σχετικά με το κόστος της παρασκευής του ψωμιού σε αντιδιαστολή με το κόστος αγοράς του και την τιμή του ψωμιού στην πατρίδα τους
• Πώς μπορεί να παραλλαχθεί η βασική συνταγή παρασκευής ψωμιού προκειμένου να γίνει πιο παραδοσιακό/υγιεινό;
• Σε ποιο βαθμό αποκλίνει η «επιτυχής» παρασκευή ψωμιού από ομάδα σε ομάδα;
• Μήπως υπάρχει κάποια επιτυχημένη συνταγή η οποία να περιλαμβάνει τις ιδέες όλων;

2.2.3 Δραστηριότητες πολιτισμικών ανταλλαγών

Η πρακτική κουβέντα γύρω από το φαγητό, την προετοιμασία και το μαγείρεμα αποτελεί τη βάση των εργαστηρίων και δίνει το έναυσμα για συζήτηση και ανταλλαγή γνώσεων με αντικείμενο την κουλτούρα και την παράδοση. Χάρη στην εργασία σε μικρές ομάδες αναπτύσσονται «δεσμοί» ανάμεσα στους συμμετέχοντες, δεσμοί που συμβάλλουν στην οικοδόμηση γνώσεων, στη γνωριμία με την κουλτούρα των υπολοίπων και την αμοιβαία κατανόηση.

Για παράδειγμα:

• Εξερευνήστε την κουζίνα, τους τρόπους μαγειρέματος και τις διατροφικές συνήθειες διαφορετικών πολιτισμών
• Τρόποι στο τραπέζι, διαφορές μεταξύ χωρών και εντός των χωρών (π.χ. διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη γενιά)
• Γιατί κάποιοι άνθρωποι τρώνε με μαχαιροπίρουνα αντί να τρώνε με τα χέρια τους ή με τη βοήθεια του ψωμιού;
• Ποια είναι τα οφέλη στη χώνεψη όταν τρώει κανείς με τα δάχτυλα;
• Όλα τα μέλη της ομάδας τρώνε κατά παράδοση τις ώρες του πρωινού, του μεσημεριανού και του βραδινού;
• Πόσο υγιεινή είναι η εθνική σας δίαιτα; Υπάρχει πρόβλημα παχυσαρκίας στην πατρίδα σας;
• Στην πατρίδα σας το φαγητό συνδέεται με τη θρησκεία;

Στο πλαίσιο του κύκλου εργαστηρίων, οι συμμετέχοντες θα έχουν πολυάριθμες ευκαιρίες να αλληλεπιδράσουν τόσο στη δημιουργία δεσμών εντός της ομάδας όσο και στις μαθησιακές δραστηριότητες, ενώ παράλληλα στα παραδοτέα του έργου περιλαμβάνονται ποικίλα μέσα, τόσο στον Οδηγό όσο και στην Εργαλειοθήκη.

Οι συμμετέχοντες δεν θα πρέπει να φοβούνται να απευθύνουν ερωτήσεις ο ένας στον άλλο, σε κάθε περίπτωση πάντως, θα πρέπει να δημιουργούνται δεσμοί μεταξύ τους στις αρχικές συναντήσεις προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η φιλοπεριέργεια ή η άγνοια δεν εκλαμβάνονται ως προσβολή. Το χτίσιμο της εμπιστοσύνης και η δημιουργία επιτόπιων κανόνων θα δημιουργήσει ένα περιβάλλον εντός του οποίου οι συμμετέχοντες και οι συντονιστές μπορούν να διδαχθούν ο ένας από τον άλλο, ελαχιστοποιώντας τις τυχόν παρεξηγήσεις.

Βρισκόμαστε πάντοτε σε μια διαδικασία εκμάθησης και είναι εξαιρετικά σημαντικό να παροτρυνθούν οι συμμετέχοντες να μοιραστούν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους, γι’ αυτό ας αφήσουμε τους συμμετέχοντες να αναλάβουν και οι ίδιοι τον ρόλο του διδάσκοντα!

Η σύγκριση και η αντιπαράθεση πολιτισμικών διαφορών και ομοιοτήτων αναφορικά με τα φαγητά και τις παραδόσεις σχετικά με το φαγητό θα παροτρύνει τους πάντες να συμμετάσχουν. Στη συζήτηση με θέμα τα υλικά και τις μεθόδους παρασκευής θα συμμετέχουν όλοι, γι’ αυτό και ο δια-πολιτισμικός διάλογος και η εκμάθηση υπεισέρχονται σε όλη διαδικασία.

• Τι αρέσει στους ανθρώπους στα φαγητά των άλλων;
• Πόσο κοστίζει η αγορά και η παρασκευή ενός φαγητού;
• Μπορεί να παρασκευαστεί με διαφορετικό τρόπο έτσι ώστε να γίνει καλύτερο, φθηνότερο, υγιεινότερο;
• Πόσο σημαντικό είναι το μοίρασμα του φαγητού στη χώρα προέλευσης των συμμετεχόντων;

Αυτά και παρόμοια ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν στο πλαίσιο των διαφόρων εργαστηρίων.

2.2.4 Κοινωνική ενσωμάτωση

Το να φέρνει κανείς κοντά διαφορετικές ομάδες ανθρώπων από ντόπιους ανέργους, μετανάστες ή κοινότητες προσφύγων στο πλαίσιο του έργου HEALTHNIC προσφέρει νέες ευκαιρίες για την αύξηση της πολιτισμικής γνώσης και επίγνωσης των ατόμων, και την αλληλοκατανόηση. Κατά συνέπεια, υποστηρίζει το ήθος της κοινωνικής ενσωμάτωσης και ανοίγει τον δρόμο προς την κοινωνική και την οικονομική ένταξη.

Στο τρέχον οικονομικό και πολιτικό κλίμα που επικρατεί στην Ευρώπη και τον κόσμο, η επίδραση των αρνητικά διακείμενων, προκατειλημμένων μέσων ενημέρωσης και η ολοένα αυξανόμενη πολιτική έλλειψη ανεκτικότητας απέναντι στις κοινότητες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, σε συνδυασμό με τις εθνικιστικές τάσεις και τον εθνοκεντρισμό, ενδέχεται να έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην πολιτισμική συνείδηση, γνώση και κατανόηση του κόσμου.

Το να καταρρίπτεις τα στερεότυπα, να μαθαίνεις και να μοιράζεσαι με τους άλλους παρέχει μια πλατφόρμα στη βάση της οποίας «η καρδιά και ο νους» μπορούν να μοιραστούν εμπειρίες ανεξαρτήτως από το επαγγελματικό στάτους του καθενός, το φύλο, την εθνότητα, την εθνικότητα, την ηλικία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλο, τη θρησκεία και τις πεποιθήσεις.

Από αυτή την άποψη, η στελέχωση και η επιλογή όλων των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα πρέπει να γίνει παρέχοντας εξ αρχής επαρκείς πληροφορίες, έτσι ώστε όλοι να γνωρίζουν τι να περιμένουν –για παράδειγμα, ότι θα υπάρχουν μεικτά τμήματα συμμετεχόντων, να υπογραμμίζεται η γκάμα των μαθησιακών ευκαιριών, η πολιτισμική ευαισθητοποίηση και κατανόηση, το μοίρασμα της κουλτούρας του φαγητού και των παραδόσεων.

Στους συμμετέχοντες μπορεί κάλλιστα να δοθεί μια αρχική εργασία ή ένα ερωτηματολόγιο αναφορικά με τους λόγους για τους οποίους επιθυμούν να εμπλακούν στο πρόγραμμα, τις προσδοκίες τους από τα εργαστήρια και όσα ευελπιστούν να διδαχθούν. Στο τέλος των εργαστηρίων, οι συντονιστές μπορούν να αξιολογήσουν σε ποιο βαθμό εκπληρώθηκαν οι προσδοκίες τους και τι έμαθαν για την κοινωνική ενσωμάτωση και την πολιτισμική ανταλλαγή.

2.2.5 Εισαγωγή στη Διατροφική Εκπαίδευση

Στο καταστατικό του 1948, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την υγεία ως «μια κατάσταση πλήρους σωματικής, κοινωνικής και ψυχικής ευεξίας, και όχι απλώς ως μια κατάσταση απουσίας ασθένειας ή αναπηρίας» (https://www.wcpt.org/node/47898)

Οι καθημερινές διατροφικές μας συνήθειες επηρεάζουν σημαντικά τη σωματική και ψυχική μας υγεία, και τη συνολική ευεξία μας.

Καλό και υγιεινό φαγητό μπορεί να θεωρηθεί το πραγματικό φαγητό που δεν έχει υποστεί επεξεργασία, στην πρωταρχική, φυσική του κατάσταση. Η σωστή διατροφή παρέχει στο σώμα όλα τα ζωτικά θρεπτικά συστατικά, τις βιταμίνες και τα μεταλλικά στοιχεία που του είναι απαραίτητα προκειμένου να λειτουργεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η ποικιλία, η ισορροπημένη διατροφή και το μέτρο είναι σημαντικά προκειμένου να διασφαλιστεί η λήψη της πλήρους γκάμας των θρεπτικών συστατικών για την καλή υγεία. Το φαγητό δρα ως βάση για την καλή υγεία και επηρεάζει όλα τα συστήματα του οργανισμού. Όταν ένας δραστήριος τρόπος ζωής με επαρκή άθληση και μια θετική αντιμετώπιση των πραγμάτων συνδυάζονται με μια ισορροπημένη, ποικίλη και μετρημένη δίαιτα, τότε η καλή υγεία δεν διακυβεύεται.

Η ακριβής σύνθεση μιας ισορροπημένης υγιεινής δίαιτας ποικίλλει ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες του καθενός, και επηρεάζεται από την ηλικία, το φύλο, τον τρόπο ζωής, τη σωματική και συναισθηματική υγεία, τη φυσική δραστηριότητα, το πολιτισμικό περιβάλλον, τις διατροφικές συνήθειες και τα τοπικά διαθέσιμα προϊόντα. Ωστόσο, οι βασικές αρχές που ορίζουν τι συνιστά μια υγιεινή δίαιτα παραμένουν οι ίδιες.

Τα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια, τα προϊόντα ολικής άλεσης, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι αποτελούν σημαντικές πηγές βιταμινών, μεταλλικών στοιχείων, διαιτητικών ινών, φυτικών πρωτεϊνών, σύνθετων υδατανθράκων, βασικών λιπών και αντιοξειδωτικών.

Ενώ γνωρίζουμε ότι η σωστή διατροφή και η φυσική δραστηριότητα μπορούν να μας βοηθήσουν να διατηρήσουμε ένα ισορροπημένο βάρος, τα οφέλη της καλής διατροφής μπορούν επίσης να βοηθήσουν:

• Στη βελτίωση της ψυχικής υγείας και της ευεξίας
• Στην πρόληψη της παχυσαρκίας
• Στην αύξηση της ενεργητικότητας
• Στη βελτίωση της ικανότητας πρόληψης των ασθενειών
• Στη βελτίωση της ικανότητας ανάρρωσης από τραυματισμούς και ασθένειες
• Στη μείωση της υψηλής χοληστερίνης
• Στη μείωση της υπέρτασης
• Στη μείωση του κινδύνου νόσησης από ορισμένες ασθένειες, όπως: διαβήτη, καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικό, ορισμένους τύπους καρκίνου και οστεοπόρωση

2.2.6 Οικιακή οικονομία

Ο εκ των προτέρων προγραμματισμός και προετοιμασία των γευμάτων είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαχείριση και την κοστολόγηση του φαγητού, καθώς και για το οικονομικό μαγείρεμα όταν πρόκειται για άτομα χαμηλών εισοδημάτων. Επιλέγοντας καλής ποιότητας θρεπτικά προϊόντα –όπως τα σιτηρά ολικής άλεσης, οι φακές και τα φασόλια– τα οποία μπορούν αγοραστούν σε μεγαλύτερες ποσότητες, είναι δυνατόν να επιμεριστεί το κόστος μεταξύ αρκετών οικογενειών. Αυτές οι θρεπτικές τροφές συνιστούν έναν λιγότερο κοστοβόρο τρόπο παρασκευής καλών και χορταστικών γευμάτων σε μεγάλες ποσότητες. Με την προσθήκη δε μυρωδικών και μπαχαρικών η θρεπτική αξία αυξάνει και επιτυγχάνεται μια τεράστια ποικιλία νόστιμων, ωφέλιμων και ικανοποιητικών γευμάτων.

• Η σωστή χρονική συγκυρία είναι επίσης σημαντική όταν αγοράζει κανείς τρόφιμα. Αγοράζετε φρέσκα τοπικά προϊόντα εποχής όταν βρίσκονται σε αφθονία, είναι πιο γευστικά, πιο θρεπτικά, χωρίς χημικά συντηρητικά, έτοιμα για κατανάλωση και μπορούν να μαγειρευτούν και να καταψυχθούν για μελλοντική χρήση
• Φροντίστε να συσκευάζετε τα τρόφιμα σε ποσότητες που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή ενός γεύματος προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω σπατάλη
• Πηγαίνετε στις αγορές των παραγωγών προς το κλείσιμο της λαϊκής αγοράς για ακόμη μεγαλύτερες προσφορές και καταπληκτικές συμβουλές μαγειρικής και φύλαξης των προϊόντων ώστε να φυλάσσονται όσο το δυνατόν περισσότερο
• Αναζητήστε ειδικές προσφορές και εκπτώσεις, προγραμματίστε και προετοιμάστε γεύματα με γνώμονα αυτές τις προσφορές και με ό,τι προμήθειες έχετε σε απόθεμα για να μειώσετε περαιτέρω σπατάλη
• Ελέγχετε τακτικά και φυλάσσετε οργανωμένα το περιεχόμενο του ψυγείου: βάζοντας ετικέτες και αναγράφοντας την ημερομηνία των υπολειμμάτων μειώνεται η σπατάλη φαγητού
• Νέα πιάτα μπορούν να παρασκευαστούν με τα παραπάνω υπολείμματα, δημιουργώντας ένα εντελώς νέο απολαυστικό γεύμα.
• Διευρύνετε τις γνώσεις σας και αυξήστε την ποικιλία προμηθευόμενοι διαφορετικά προϊόντα από διαφορετικά είδη καταστημάτων, ειδικότερα από έθνικ μαγαζιά, όπου το προσωπικό θα χαρεί να σας δώσει συμβουλές
• Επιλέξτε φθηνότερα μέρη κρέατος που –με την κατάλληλη προετοιμασία και το σωστό μαγείρεμα– συχνά είναι πιο θρεπτικά και πιο νόστιμα

Προμηθευτείτε βασικά είδη που μπορούν να φυλαχθούν σωστά σε ντουλάπι και προγραμματίστε τα γεύματα αναλόγως.

2.3 Εισαγωγή στη μεθοδολογία και την πράξη των Ψηφιακών Εξιστορήσεων

Για ποιο λόγο αφηγούμαστε ιστορίες; Τις χρησιμοποιούμε για να ψυχαγωγούμε, να πείθουμε και να εξηγούμε, καθώς και για να κατανοούμε τον κόσμο. Οι ιστορίες είναι κοινές σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς και συνιστούν το μέσο χάρη στο οποίο συγκροτούμε, μοιραζόμαστε και νοηματοδοτούμε τις κοινές μας εμπειρίες.

2.3.1 Ορισμός

Η ψηφιακή εξιστόρηση αναφέρεται «στη διαδικασία μέσω της οποίας ετερόκλητοι άνθρωποι μοιράζονται την ιστορία της ζωής τους καθώς και δημιουργικές φανταστικές επινοήσεις με άλλους, χρησιμοποιώντας ψηφιακά εργαλεία, μέσω του Διαδικτύου και άλλων συστημάτων ηλεκτρονικής διακίνησης» (http://institute-of-progressive-education-and-learning.org/elearning-i/digital-storytelling/).

Η ψηφιακή εξιστόρηση βοηθάει τους συμμετέχοντες να εστιάσουν στον εαυτό και την ιστορία τους, να διατυπώσουν με λέξεις την ιστορία τους, να την εκδραματίσουν και να την αφηγηθούν σε άλλους με τη βοήθεια φωτογραφικών ή άλλων οπτικών μέσων. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, οι αφηγητές επεξεργάζονται και διηγούνται την προσωπική τους ιστορία, εικονογραφώντας την με προσωπικές φωτογραφίες, αντικείμενα, σχέδια, κ.ο.κ. Προϊόν αυτής της αφήγησης είναι ένα δίλεπτο το πολύ ταινιάκι μικρού μήκους με αφηγητή τον ίδιο τον πρωταγωνιστή της εξιστόρησης, βασισμένο σε προσωπικές φωτογραφίες. Η μέθοδος της ψηφιακής εξιστόρησης είναι από τη φύση της ιδιαιτέρως ποικιλόμορφη, γι’ αυτό τον λόγο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να πληροφορήσει, να εκπαιδεύσει, ή απλώς να ψυχαγωγήσει και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιοδήποτε πεδίο, για διαφορετικούς λόγους και σκοπούς.

Στο πρόγραμμα HEALTHNIC, η ψηφιακή εξιστόρηση βοηθάει τους συμμετέχοντες να εστιάσουν στον εαυτό και την ιστορία τους, να διατυπώσουν με λέξεις την ιστορία τους, να την εκδραματίσουν και να την αφηγηθούν στους υπόλοιπους με τη βοήθεια φωτογραφικών ή άλλων οπτικών μέσων στο θεματικό πλαίσιο του φαγητού.

Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, οι αφηγητές επεξεργάζονται και διηγούνται την προσωπική τους ιστορία, εικονογραφώντας την με προσωπικές φωτογραφίες, κ.ά. Προϊόν αυτής της αφήγησης είναι ένα δίλεπτο-τρίλεπτο ταινιάκι μικρού μήκους με αφηγητή τον ίδιο τον πρωταγωνιστή της εξιστόρησης και βασισμένο σε προσωπικές φωτογραφίες.

2.3.2 Για ποιο λόγο πρέπει να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της Ψηφιακής Εξιστόρησης στο συγκεκριμένο έργο;

Στα τελικά στάδια των εργαστηρίων HEALTHNIC, η ψηφιακή εξιστόρηση θα χρησιμοποιηθεί για να δώσει στου συμμετέχοντες την ευκαιρία να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους κλίσεις σε ένα διαφορετικό τομέα και χρησιμοποιώντας ποικίλα μέσα, να στοχαστούν πάνω σε όλα όσα έμαθαν μέσα από τους κύκλους εργαστηρίων και να αποκτήσουν δεξιότητες ΤΠΕ προκειμένου να είναι σε θέση να καταγράψουν τις εμπειρίες τους.

Η αφήγηση της ιστορίας τους κατά αυτό τον τρόπο βοηθάει τους συμμετέχοντες να αναπτύξουν εντονότερα την αίσθηση του ανήκειν και να εκφράσουν τη μοναδική τους ταυτότητα.

Ορισμένοι οργανισμοί που συμμετείχαν στο προκείμενο έργο έχουν χρησιμοποιήσει και στο παρελθόν ποικίλες μεθόδους εξιστόρησης (βλ. το έργο “IDigStories” και “Tell Your Story”), »), με σπουδαία αποτελέσματα. Οι συντονιστές μπορούν να επωφεληθούν αυτής της πρότερης γνώσης και της εσωτερικής υποστήριξης, εάν την εφαρμόσουν στο συγκείμενο του φαγητού όπως το ορίζει το πρόγραμμα HEALTHNIC. Για τον λόγο αυτό, παραπέμπουμε στον πολύ πιο κατανοητό και εμπεριστατωμένο μεθοδολογικό οδηγό στην ψηφιακή εξιστόρηση που είναι δωρεάν διαθέσιμος στον παρακάτω σύνδεσμο: http://idigstories.eu/wp-content/uploads/2016/09/Digital_Storytelling_in_Practice.pdf

2.4 Ενεργοί πολίτες

Το να αισθάνεται κανείς μέλος μιας κοινότητας συνιστά μια ζωτική ανάγκη. Στη σύγχρονη εποχή, όμως, η ταυτότητα αυτή συνεχώς μεταλλάσσεται και παραμένει διαρκώς πολυδιάστατη. Οι άνθρωποι καλούνται να συμμετάσχουν σε διαφορετικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανάλογα με την κοινωνική, επαγγελματική, οικογενειακή, πολιτισμική και πολιτική δραστηριότητα. Παράλληλα, πολλοί διατρέχουν τον κοινό κίνδυνο να απέχουν από τη σύναψη σχέσεων με τους γύρω τους και από την ενεργό συμμετοχή ως δραστήριο μέλος μιας κοινωνικής ομάδας.

Οι διεργασίες εντός του «Εργαστηρίου Healthnic» στοχεύουν στην κατανόηση αυτού του κοινωνικού κινδύνου και στην ενδυνάμωση μέσω της δημιουργίας ταυτοτήτων κοινωνικής εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης αντί για συγκρουσιακές ταυτότητες, αλλά και στο να προσφέρουν μια εναλλακτική απάντηση σε κοινωνικά φαινόμενα, όπως η πόλωση ή η άνοδος του εθνικισμού στην Ευρώπη.

Η εκπαίδευση ενεργών πολιτών στο συγκεκριμένο πλαίσιο θα μπορούσε να καλύψει μερικά κενά που δημιουργεί η κρίση ταυτότητας και να προλάβει τον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού που ενδεχομένως διατρέχουν κοινωνικές ομάδες όπως αυτές των προσφύγων και των ανέργων.

Για το «Εργαστήριο Healthnic», o ενεργός πολίτης μοιράζεται και μαθαίνει μαζί με τους άλλους, καταλαβαίνει τις κοινές ανάγκες και εμπλέκεται στην τοπική του κοινωνία. Χάρη σε έναν συνδυασμό παραμέτρων και δράσεων, οικοδομούνται και διατηρούνται κοινωνικές σχέσεις ανάμεσα σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, γίνεται αντιληπτό πως υπάρχει η κοινή συνθήκη της αλληλεξάρτησης μεταξύ των πολιτών.

Η φιλοσοφία αυτής της διαδικασίας και οι δομικοί στόχοι επικεντρώνονται στην ανάδειξη και την υιοθέτηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του καθενός, στην παροχή ορατότητας και κοινωνικού χώροι σε κοινωνικές ομάδες προκειμένου να μοιραστούν το πολιτισμικό τους κεφάλαιο αλλά και τις γνώσεις που απέκτησαν εντός των εργαστηρίων.

Ένα σημαντικό μέρος της Μεθόδου Healthnic είναι το σκέλος της Ψηφιακής Εξιστόρησης. Οι Ψηφιακές Εξιστορήσεις που μορφοποιούνται στη διάρκεια των εργαστηρίων Healthnic πρόκειται να διαμοιραστούν στην ψηφιακή κοινότητα αλλά και στις τοπικές κοινότητες των συμμετεχόντων, ως εκπαιδευτικό υλικό για σχολεία, να φτάσουν σε τοπικές βιβλιοθήκες, σε μη-τυπικούς εκπαιδευτικούς συλλόγους και αλλού. Μεταφέροντας και επικοινωνώντας αυτή τη γνώση στις τοπικές κοινωνίες, οι συμμετέχοντες στα εργαστήρια αποκτούν έναν ενεργό ρόλο στην κοινότητα: γίνονται πρεσβευτές και αρωγοί για μια υγιέστερη, πολυπολιτισμική προσέγγιση της ζωής και των κοινωνικών σχέσεων, αναλόγως.

Είναι ουσιαστικό οι συντονιστές των εργαστηρίων να ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες να οργανώσουν μετά το πέρας των εργαστηρίων, εορταστικές ημέρες ανοιχτές σε όλους προκειμένου να μοιραστούν τα αποτελέσματα της δουλειάς στα εργαστήρια, να μαγειρέψουν και να φάνε συλλογικά, να επωφεληθούν από τυχόν τοπικά φεστιβάλ όπου οι Ψηφιακές Εξιστορήσεις θα μπορούσαν να απευθυνθούν στο κοινό και να εμπλακούν ενεργά στην τοπική κοινότητα με διάφορους τρόπους.

Βιβλιογραφία

-Allors, M (2001) Citizenship, Review Rights and Contractualism. In Carney, T., Ramia, G., Yeatman, A. (eds.), Contractualism and Citizenship. Special Edition of Law and Citizenship, vol. 18, no. 2, pp. 79-111

-Arnstein, R. S. (1969) A ladder of citizen participation. Journal of the American Planning Association, Vol. 35, 216–224.

-Bahmueller, C. (2000): Civil society and democracy reconsidered. In: Bahmueller and Patrick: Principles and practices for education of democratic citizenship. Center for Civic Education, Calabasas.

-Ban D., Nagy B. (Anthropolis Association-2016), Digital Storytelling in Practice – This learning material has been produced within the ‘i-DIGital Stories – Stories Educational Learning Facilities’ project, financed by the European Commission.

Commission staff working document (2005), Citizens for Europe to promote active European citizenship. SEC (2005) 442

-Cook, J. (1998), Flexible Employment: Implications for Gender and Citizenship in the European Union. New Political Economy, Vol. 3, No. 2

-Harkin, M. (2007), Ο ρόλος του εθελοντισμού στη συμβολή για την οικονομική και κοινωνική συνοχή, Έγγραφο Εργασίας Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

-Holford, P., New Optimum Nutrition Bible, 2004

-Marshall, T. (1973): Class, citizenship and social development. Chicago, University of Chicago Press.Rix, M., Can Citizenship be Gender-neutral and -inclusive?Exploring the possibilities of social and legal citizenship

-Pitchford, P., Healing with wholefoods, Third edition, 2002

-Wilcox, B., Wilcox, C., Suzuki M., The Okinawa Way, 2001

-Γιαννής, Ν. (2002), Τι είναι η Κοινωνία Πολιτών, Αθήνα, Κίνηση Πολιτών

-Μακρυδημήτρης, Α. (2004), Η σκοτεινή όψη της Κοινωνίας Πολιτών

Χρήσιμοι ιστότοποι

http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2016/573908/EPRS_BRI(2016)573908_EN.pdf

http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Europe_2020_indicators_-_poverty_and_social_exclusion

https://liverpool.gov.uk/media/10001/1-imd-2015-executive-summary.pdf

http://idigstories.eu

https://www.icebreakers.ws/get-to-know-you

https://www.seedsforchange.org.uk/groupagree#short

http://www.participatorymethods.org/methods

http://www.dee.gr/mediaupload/publications/makridimitris_koinonia_politon.pdf Χάρτα Κοινωνικής Ευθύνης της Κοινωνίας Πολιτών, 2007 http://www.ergopoliton.gr/documents/chart-gr.pdf

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4227268/table/ijms-15-19183-t001/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17569205

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4227268/table/ijms-15-19183-t001/

Σερφάρετε Στον Οδηγό

Γενική εισαγωγή

Θεωρητικό σκέλος

Εκτελεστικο σκέλος

Κύκλος εργαστηρίων μαγειρικής

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

19coop - The contents of this website are licensed under a Creative Commons Attribution - NonCommercial -ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) except if otherwise noted